Bút pháp tả cảnh ngụ tình:
-
- Là bút pháp mô tả cảnh vật (thiên nhiên và cuộc sống xung quanh) để thể hiện tâm trạng, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật trữ tình.
- Cùng với bút pháp chấm phá, ước lệ tượng trưng, đòn bẩy và tĩnh tả động, động tả tĩnh… đây là những bút pháp đặc trưng của văn học thời Trung đại. Bút pháp tả cảnh ngụ tình cũng là yếu tố quan trọng tạo nên thành công của tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.
Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình qua tám câu thơ cuối đoạn trích từ Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du)
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi mờ mịt biết về đâu
Buồn trông cỏ rậu rậu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duyên
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
- Hai câu đầu:
- Mô tả cảnh: Các con thuyền với cánh buồm trượt qua cửa biển dưới chân lầu Ngưng Bích, nơi Kiều bị giam cầm. Cửa biển như mở và đóng như mắc cửi, thuyền trôi lướt trên biển, cánh buồm thấp thoáng, đôi khi ẩn, đôi khi hiện.
- Mô tả tình cảm: Nỗi buồn, nỗi nhớ nhà và mong muốn trở về của Kiều. Nàng đã hi sinh bản thân để cứu cha và em, nhưng giờ đây nàng bị mắc vào tay những kẻ buôn người, không biết khi nào mới có cơ hội trở về nhà gặp lại gia đình, gặp lại Kim Trọng – người yêu đầu tiên của nàng. Nhìn cánh buồm thoáng qua xa xăm, Kiều càng khao khát ngày trở về.
- Hai câu tiếp:
- Mô tả cảnh: Dòng nước đổ xuống từ trên cao tạo thành những dòng thác đẹp như bay xuống từ trên cao xuống đất. Cùng với dòng nước là những cánh hoa trôi từ trên cao xuống.
- Mô tả tình cảm: Kiều thương xót số phận của mình. Nàng cảm thấy mình cũng giống như những cánh hoa trôi, đẹp và tài năng, nhưng dòng nước cuồn cuộn – đó chính là cuộc đời, không biết nó sẽ đưa nàng đến đâu. Cuộc sống của nàng không còn nằm trong tay nàng nữa, mà phụ thuộc vào những kẻ buôn người như Tú Bà và Mã Giám Sinh.
- Hai câu tiếp:
- Mô tả cảnh: Cánh đồng cỏ trải dài đến tận cùng con đường, nhưng không còn xanh tươi như trong tiết thanh minh, mà thay vào đó là cỏ úa khi mùa thu dần chuyển sang đông.
- Mô tả tình cảm: Nỗi buồn và đau khổ của Kiều khi nhận ra bản thân bị lừa bán vào tay những kẻ buôn người. Nỗi đau ấy tràn ngập cảnh vật, khiến chúng trở nên héo úa, đổ tàn.
- Hai câu cuối:
- Mô tả cảnh: Những cơn gió lớn làm sóng cuốn dòng nước, tạo thành những dòng sóng liên tiếp tấp nập đập vào bờ, làm Kiều cảm thấy như những cơn sóng dữ dội đang đập mạnh vào ghế nơi nàng đang ngồi ngắm cảnh.
- Mô tả tình cảm: Nỗi lo lắng trước tương lai và số phận của mình trước những sóng gió của cuộc đời. Kiều không yên tâm, không biết những ngày tháng tiếp theo đang dành cho mình những điều gì. Nàng chỉ hy vọng được sống yên bình.